คำกริยาขึ้นต้นพฤติกรรมการเรียนรู้ตาม KPA/KAS Framework กำหนดเป้าชัด ด้วยจุดประสงค์การเรียนรู้ KPA/KAS

sumet 30 กันยายน 2568

3 1 minute read

เลือกเนื้อหาที่ต้องการอ่าน

คำกริยาขึ้นต้นพฤติกรรมการเรียนรู้ตาม KPA/KAS Framework กำหนดเป้าชัด ด้วยจุดประสงค์การเรียนรู้ KPA/KAS

คำกริยาขึ้นต้นพฤติกรรมการเรียนรู้ KPA/KAS Framework คือกรอบการประเมินผลการเรียนรู้ของผู้เรียนที่ครอบคลุม 3 ด้าน คือ ความรู้ (Knowledge), ทักษะ/กระบวนการ (Practice/Process), และ เจตคติ/คุณลักษณะ (Attitude) โดย KPA ย่อมาจาก Knowledge, Practice, Attitude และ KAS ย่อมาจาก Knowledge, Attitude, Skills Framework นี้ใช้เป็นแนวทางในการออกแบบการเรียนการสอน กิจกรรม และการประเมินผลเพื่อให้ผู้เรียนบรรลุจุดประสงค์การเรียนรู้ที่ตั้งไว้

ความหมายของแต่ละองค์ประกอบ

K – Knowledge (ความรู้): ประเมินความรู้ความเข้าใจ ความจำ การนำความรู้ไปใช้ การวิเคราะห์ และการประเมินค่าของผู้เรียนตามเนื้อหาที่เรียน

P – Practice/Process (ทักษะ/กระบวนการ): ประเมินทักษะการปฏิบัติ กิจกรรม หรือกระบวนการต่าง ๆ ที่ผู้เรียนได้ฝึกฝน เช่น ทักษะการคิด ทักษะการแสวงหาข้อมูล หรือการสร้างงาน

A – Attitude (เจตคติ/คุณลักษณะ): ประเมินคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน ซึ่งเป็นด้านเจตคติที่ต้องการวัดผล

S – Skills (ทักษะ): ในบางบริบท KAS จะใช้คำว่า Skills แทน Practice เพื่อเน้นย้ำถึงทักษะที่ผู้เรียนควรมีหลังจากการเรียนรู้

ที่มา https://www.gotoknow.org/posts/89388%5D

หลักการใช้งาน ใช้คำขึ้นต้นเหล่านี้เพื่อกำหนดจุดประสงค์การเรียนรู้ที่ชัดเจนและวัดผลได้ตามระดับความซับซ้อนของการคิด KPA/KAS ช่วยให้การออกแบบการเรียนการสอนครอบคลุมการพัฒนาผู้เรียนอย่างรอบต้าน ไม่เพียงแค่ความรู้ แต่รวมถึงทักษะปฏิบัติและการปรับเปลี่ยนทัศนคติด้วย เป็นการพัฒนาจาก Bloom’s Takononny แบบตั้งเติมให้สอดคล้องกับการศึกษาสมัยใหม่มากขึ้น

ถอดรหัสหลักสูตร จากนโยบาย…สู่ห้องเรียน…สู่ผลลัพธ์ผู้เรียน (KPA,KAS) เคยสงสัยไหมครับว่า…กว่าจะมาเป็นกิจกรรมในห้องเรียน 1 คาบ ครูต้องทำอะไรบ้าง? วันนี้จะพามา “ถอดรหัส” เส้นทางตั้งแต่ หลักสูตรสถานศึกษา แผ่นใหญ่ ไปจนถึงการวัดผลนักเรียนรายบุคคลเลยครับ! มาดูกันทีละสเต็ปแบบเข้าใจง่ายๆ กันเลย

ขั้นที่ 1: “มองภาพใหญ่” จากหลักสูตรสถานศึกษา

ทุกอย่างเริ่มต้นที่นี่! หลักสูตรสถานศึกษา คือแผนที่การเดินทางฉบับสมบูรณ์ของโรงเรียน ที่บอกว่าตลอดทั้งปีหรือทั้งช่วงชั้น เราอยากให้นักเรียน “เป็นอะไร” และ “รู้อะไร” บ้าง

เป้าหมายหลัก: กำหนดวิสัยทัศน์ โครงสร้างรายวิชา และ มาตรฐาน/ตัวชี้วัด ที่นักเรียนทุกคนต้องบรรลุ พูดง่ายๆ คือ “เป้าหมายปลายทาง” ของเรานั่นเองครับ

ขั้นที่ 2: “ย่อยเป้าหมาย” สู่แผนการจัดการเรียนรู้ (รายหน่วย/รายคาบ)

เมื่อมีแผนที่ใหญ่แล้ว คุณครูจะนำ “ตัวชี้วัด” จากหลักสูตร มาซอยย่อยให้เล็กลงใน แผนการจัดการเรียนรู้ (Lesson Plan) เพื่อออกแบบการสอนจริงในห้องเรียน

ทำอะไรบ้าง?: ในขั้นนี้ครูจะวิเคราะห์ว่า…

จะสอนเรื่องอะไร? (สาระการเรียนรู้)

จะสอนอย่างไร? (กิจกรรม/เทคนิคการสอน)

จะใช้สื่ออะไร? (สื่อ/นวัตกรรม)

แล้วจะรู้ได้ยังไงว่านักเรียนเข้าใจ? (การวัดผล)

ที่สำคัญที่สุด: คือการแปลงตัวชี้วัดให้กลายเป็น “จุดประสงค์การเรียนรู้ KPA/KAS” ที่จับต้องได้!

ขั้นที่ 3: “กำหนดเป้าชัด” ด้วยจุดประสงค์การเรียนรู้ KPA/KAS

นี่คือหัวใจของการสอนและการวัดผล! เราจะระบุให้ชัดๆ เลยว่าใน 1 คาบ หรือ 1 เรื่อง นักเรียนจะต้องเกิดการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้างใน 3 ด้านนี้

K (Knowledge – ความรู้): นักเรียนต้อง “รู้อะไร”

คำกริยาที่ใช้: บอก, อธิบาย, บรรยาย, เปรียบเทียบ, วิเคราะห์, สรุป

ตัวอย่าง: “นักเรียนสามารถอธิบายขั้นตอนการสังเคราะห์ด้วยแสงได้”

P / S (Process/Skill – ทักษะ/กระบวนการ): นักเรียนต้อง “ทำอะไรได้”

คำกริยาที่ใช้: ปฏิบัติ, ทดลอง, คำนวณ, ออกแบบ, นำเสนอ, สร้าง

ตัวอย่าง: “นักเรียนสามารถทดลองเพื่อพิสูจน์การคายน้ำของพืชได้”

A (Attitude – เจตคติ/คุณลักษณะ): นักเรียนต้อง “รู้สึกอย่างไร” หรือมีคุณลักษณะอะไร

คำกริยาที่ใช้: รับผิดชอบ, มีวินัย, ใฝ่เรียนรู้, ให้ความร่วมมือ, เห็นคุณค่า

ตัวอย่าง: “นักเรียนให้ความร่วมมือในการทำงานกลุ่มอย่างสร้างสรรค์”

ขั้นที่ 4: “วัดผลให้ตรงจุด” สู่การประเมินผลที่แม่นยำ

เมื่อตั้งจุดประสงค์ KPA / KAS ไว้ชัดแล้ว การวัดผลก็ไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไป! เราแค่เลือกเครื่องมือให้ตรงกับสิ่งที่อยากวัด

วัด K (ความรู้): ใช้ แบบทดสอบ (ปรนัย, อัตนัย), การถาม-ตอบ, การตรวจใบงาน

วัด P/S (ทักษะ): ใช้ การประเมินการปฏิบัติงาน, แฟ้มสะสมงาน (Portfolio), การนำเสนอผลงาน, ชิ้นงาน

วัด A (เจตคติ): ใช้ แบบสังเกตพฤติกรรม, แบบประเมินตนเอง/เพื่อน, การสัมภาษณ์

จะเห็นว่า…ทุกขั้นตอนเชื่อมโยงกันอย่างเป็นระบบ จากภาพใหญ่ของโรงเรียน สู่การออกแบบการสอนของครู และสะท้อนออกมาเป็นผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับผู้เรียนอย่างแท้จริงครับ